अगरबत्ती बनवण्याचा व्यवसाय कशासाठी? (Agarbatti Business at Home)
agarbatti business at home – अगरबत्ती (Incense Stick) ही भारतात रोज वापरली जाणारी एक वस्तू आहे तसेच अगरबत्ती बनवणे हा भारतातील एक पारंपारिक उद्योग आहे. मंदिरे, घरे, दुकानं, व्रतवैकल्यांमध्ये तिचा मोठ्या प्रमाणावर वापर होतो. कमी भांडवलात घरी बसून सुद्धा सुरू करता येणारा आणि रोजच मागणी असलेला व्यवसाय म्हणजे अगरबत्ती उद्योग.
अगरबत्ती व्यवसायाचे वार्षिक उत्पादन सुमारे ७५०० कोटी रुपये आहे आणि त्यात सुमारे ५ लाख लोक सहभागी आहेत आणि सुमारे ७५० कोटी रुपयांची अगरबत्ती परदेशात निर्यात होते.
भारत हा अगरबत्ती (उदबत्ती) उत्पादक देशांपैकी एक देश आहे, ज्याने देशांतर्गत आणि परदेशी बाजारपेठ काबीज केली आहे. अगरबत्ती उत्पादनात आपला देश, भारताचे आघाडीचे स्थान आहे आणि जगातील अर्ध्याहून अधिक देशांच्या अगरबत्त्यांच्या गरजा आपण पूर्ण करतो. agarbatti business at home
अगरबत्ती उद्योगाचे फायदे (Agarbatti Business at Home):
1. कमी गुंतवणूक आणि जास्त परतावा:
अगरबत्ती बनवण्याचा व्यवसाय फार मोठ्या गुंतवणुकीची गरज न करता सुरू करता येतो. सुरुवातीला ₹1.5 ते ₹2 लाख रुपयांत व्यवसायाची उभारणी करता येते, आणि नियमित मागणी असल्याने नफा सतत मिळत राहतो. agarbatti business at home
2. घरी बसून सुरू करता येणारा व्यवसाय:
महिलांसाठी (गृहिणी), निवृत्त व्यक्तींसाठी (Retired Person) किंवा ज्या व्यक्ती पूर्णवेळ (Full Time) नोकरी करू शकत नाहीत, त्यांच्यासाठी घरातून हा व्यवसाय चालवता येतो. त्यामुळे कौटुंबिक जबाबदाऱ्या सांभाळत व्यवसाय करणे शक्य होते.
3. सतत मागणी:
अगरबत्ती ही धार्मिक, आध्यात्मिक, सुगंधी आणि प्रसन्न वातावरण तयार करण्यासाठी वापरली जाते. त्यामुळे तिची मागणी वर्षभर स्थिर असते. agarbatti business at home
4. स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय मार्केट:
भारतासह इतर अनेक देशांतही भारतीय अगरबत्तीला मोठी मागणी आहे. निर्यातीद्वारे अतिरिक्त उत्पन्न मिळवण्याची संधी यामुळे निर्माण होते.
अगरबत्ती बनवण्याचा व्यवसाय – PMEGP योजनेअंतर्गत संपूर्ण मार्गदर्शक (2025)
अगरबत्ती व्यवसायासाठी आवश्यक गोष्टी:
1. यंत्रसामग्री:
- अगरबत्ती मेकिंग मशीन (स्वयंचलित / अर्धस्वयंचलित)
- मिक्सिंग मशीनड्रायर (वैकल्पिक)
- पॅकिंग मशीन (छोट्या प्रमाणात हातानेही चालते.)
2. कच्चा माल:
- बांबू
- चारकोल स्टिक्स
- सुगंधी पावडर
- तेलबाइंडिंग
- गम
3. जागा:
किमान 100–150 चौ. फुट जागा पुरेशी आहे.
एकूण भांडवल (2025):
₹1,50,000 – ₹2,00,000 (मशीन, कच्चा माल आणि पॅकिंग मिळून).
अगरबत्ती बनवताना लक्षात घेण्यासारख्या गोष्टी:
1. गुणवत्ता:
बाजारपेठेत टिकून राहण्यासाठी उत्पादित अगरबत्तीची गुणवत्ता अतिशय महत्त्वाची असते. खराब सुगंध, योग्य मिश्रण न वापरणे, चुकीची पॅकिंग यामुळे ग्राहक नाराज होऊ शकतात व त्याचा फटका आपल्या व्यवसायास बसू शकतो. agarbatti business at home
2. सुगंधी प्रकारांचा प्रयोग:
विविध सुगंध जसे की, – चंदन, गुलाब, जास्वंद, मोगरा, लॅव्हेंडर – या प्रकारांत अगरबत्त्या तयार करून ग्राहकांना निवडीचे पर्याय देता येतात.
3. ब्रँडिंग आणि मार्केटिंग:
व्यवसायाची ओळख निर्माण करायची असल्यास एक वेगळं नाव, लोगो, आणि आकर्षक पॅकेजिंग करणं गरजेचं आहे. स्थानिक प्रदर्शनात, ऑनलाईन मार्केटप्लेसवर (जसे की Amazon, Flipkart, Indiamart) किंवा सोशल मीडियावर प्रचार करून विक्री वाढवता येऊ शकते. agarbatti business at home
4. प्रशिक्षण आणि अनुभव:
जर तुम्ही या क्षेत्रात नवखे/नवीन असाल, तर स्थानिक उद्योग केंद्राच्या प्रशिक्षण कार्यशाळेत सहभागी व्हा. तिथे मशीन ऑपरेशन, साहित्य मिश्रण, सुगंध निवड, पॅकिंग व इतर बाबतीत परिपूर्ण मार्गदर्शन दिलं जातं. agarbatti business at home
PMEGP योजना काय आहे? | What is Prime Minister’s Employment Generation Programme?
प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम (PMEGP) ही केंद्र सरकारची योजना आहे, ज्या अंतर्गत उद्योजकांना भांडवलावर 15% ते 35% पर्यंत अनुदान दिलं जातं.
केंद्र शासनाने पंतप्रधान रोजगार निर्मिती कार्यक्रम योजना आणि ग्रामीण रोजगार निर्मिती योजना या दोन योजना एकत्रित करुन पंतप्रधान रोजगार निर्मिती कार्यक्रम (PMEGP) 15 ऑगस्ट 2008 पासून जाहीर केली आहे.
सदर योजनेचा मुख्य उद्देश हा स्वयंरोजगार उभारणीस प्रोत्साहन देण्यासाठी सुलभ तत्वावर भांडवल उभारणी करुन देणे हा आहे.
राज्यात राष्ट्रीयकृत बँकां मार्फत सदर योजनेअंतर्गत अर्थसहाय्य उपलब्ध करुन देण्यात येते. यासाठी खादी ग्रामोद्योग आयोग, खादी ग्रामोद्योग मंडळ व जिल्हा उद्योग केंद्र या तीन यंत्रणेमार्फत योजनेची अंमलबजावणी करण्यात येते.
राज्य खादी ग्रामोद्योग आयोग, मुंबई ही सदर योजनेसाठी नोडल एजन्सी म्हणून काम करते.
योजनेअंतर्गत सुविधा
उत्पादित उद्योग घटकांना कमाल ₹25 लाखापर्यंत तसेच व्यवसाय-सेवा उद्योग घटकांना कमाल ₹10 लाखापर्यंतचे अर्थसहाय्य बँकामार्फत केले जाते. उद्योग घटकास 5 ते 10 टक्के रक्कम स्वगुंतवणूक करावी लागते. बँकेचा कर्ज समभाग 90 ते 95 पर्यंत असतो.
PMEGP योजनेविषयी संपूर्ण माहिती जाणून घेण्यासाठी कृपया खालील लिंकवर क्लिक करा :
PMEGP अंतर्गत अर्ज कसा कराल?
1. kviconline.gov.in/pmegpeportal येथे लॉगिन करा.
2. “New Applicant Registration” वर क्लिक करा.
3. तुमचे वैयक्तिक व व्यवसायाचे तपशील भरा.
4. Project Report अपलोड करा.
5. तुमच्या KVIC/DIC कार्यालयाकडून मुलाखत घेतली जाईल.
PMEGP योजनेत अर्ज करताना काही महत्त्वाचे मुद्दे:
Project Report नीट तयार करा:
तुमचा व्यवसाय कसा चालेल, खर्च काय असेल, नफा किती मिळेल, मशीनरी, कामगार, कच्चा माल याचा तपशील असलेली व्यावसायिक प्रकल्प अहवाल (Project Report) तयार करणं खूप आवश्यक आहे.
उद्योग आधार आणि पॅन कार्ड असणे आवश्यक:
PMEGP योजनेसाठी अर्ज करताना उद्योग आधार (Udyam Registration), पॅन कार्ड, बँक पासबुक, फोटो, जात प्रमाणपत्र (जर लागल्यास) ही कागदपत्रं तयार ठेवा.
फॉलोअप:
एकदा अर्ज केल्यानंतर संबंधित KVIC/DIC कार्यालयात नियमित फॉलोअप घ्या. कधी-कधी अधिकाऱ्यांची भेट, मुलाखत यांसाठी आपल्याला बोलावलं जातं.
अनुदान किती मिळेल?
| क्षेत्र | अनुदान |
| ग्रामीण | 25-35% (SC/ST/OBC/महिला यांच्यासाठी अधिक) |
| शहरी | 15-25% |
नफा किती होतो?
सुरुवातीला महिन्याला 10,000 ते 25,000 पर्यंत नफा शक्य आहे. मागणी प्रमाणे उत्पादन वाढवता येते.
उपयुक्त सल्ला:
यूट्यूबवरून “agarbatti making at home” व्हिडिओ पाहा. स्थानिक बाजारपेठ, किराणा दुकानं, होलसेल व्यापाऱ्यांशी संपर्क ठेवा. तसेच आकर्षक पॅकेजिंग करा.
अगरबत्ती व्यवसायाचा भविष्यकाळ (Agarbatti Business at Home):
केंद्र सरकारने “मेक इन इंडिया” अभियानांतर्गत स्थानिक उत्पादनास चालना दिली आहे. यामुळे लघु उद्योगांना मोठा फायदा होत आहे. 2020 पासून अगरबत्तीवरील काही आयात निर्बंध लागू करून देशांतर्गत उत्पादकांना मदत करण्यात आली आहे. परिणामी स्थानिक उद्योजकांना संधी अधिक प्रमाणात मिळत आहेत.
त्याचबरोबर नैसर्गिक व सुगंधी उत्पादने, आयुर्वेदिक अगरबत्ती यांची मागणीही जोर धरत आहे. पर्यावरणपूरक उत्पादने तयार करून आणि नवनवीन संकल्पनांचा वापर करून तुम्ही स्वतःचा ब्रँड निर्माण करू शकता आणि त्याला वाढवू शकता. agarbatti business at home
निष्कर्ष/सारांश (Agarbatti Business at Home):
अगरबत्ती बनवण्याचा व्यवसाय हा लहान शहरे-नगरांमध्ये, गावांमध्ये आणि घरगुती पातळीवर सहजरित्या करता येतो. PMEGP योजनेमुळे तर तो आता आणखी सुलभ झाला आहे. कष्टाची तयारी, गुणवत्ता आणि कल्पकतेच्या आधारे तुम्ही स्वतःचा छोटासा पण यशस्वी व्यवसाय उभा करू शकता. जर तुमचं स्वप्न ‘स्वतःचा उद्योग/व्यवसाय’ सुरू करण्याचं असेल, आणि जर तुमच्याकडे कमी भांडवल, थोडी जागा आणि व्यवसायाची इच्छा असेल, तर अगरबत्ती व्यवसाय हा 2025 मध्ये तुमच्यासाठी उत्तम असा पर्याय ठरू शकतो. त्यामुळे या योजनेचा लाभ घ्या आणि आपल्या व्यवसायाला नवीन भरारी द्या. agarbatti business at home