Stand Up India Yojana in Marathi – भारतातील आर्थिक समावेशनाचे उद्दिष्ट गाठण्यासाठी तसेच सामाजिक समता व आर्थिक विकास साधण्यासाठी केंद्र सरकारने अनेक पावले उचलली आहेत, विविध योजना राबविल्या आहेत. त्यामधीलच एक महत्त्वाची योजना म्हणजे Stand Up India Scheme. ही योजना विशेषतः महिला, अनुसूचित जाती (SC) आणि अनुसूचित जमाती (ST) या समाजघटकांमध्ये उद्योजकतेला चालना देण्यासाठी राबवण्यात आली आहे, जे उद्योजक व्हायचे स्वप्न पाहतात पण भांडवली अडचणीमुळे पुढे जाऊ शकत नाहीत.
या योजनेचा उद्देश केवळ कर्जपुरवठा करणे नाही, तर मागासवर्गीय (SC/ST) व महिलांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनवून त्यांच्यातील स्वावलंबन, आत्मविश्वास आणि नेतृत्वगुण विकसित करणे हेही आहे.
या लेखात आपण या योजनेबद्दल सविस्तर माहिती घेणार आहोत – जसे की, योजनेची उद्दिष्टे काय आहेत, पात्रता काय पाहिजे, योजनेचे फायदे, अर्ज प्रक्रिया (ऑनलाईन व ऑफलाईन), लागणारी कागदपत्रे, आणि इतर अनेक उपयुक्त मुद्दे.
Stand Up India योजनेविषयी थोडक्यात माहिती: Stand Up India Yojana in Marathi
| मुद्दा | तपशील |
| योजना सुरूवात | 5 एप्रिल 2016 |
| उद्दिष्ट | SC/ST कॅटेगिरी व महिला उद्योजकांना ₹10 लाख ते ₹1 कोटी पर्यंत कर्ज उपलब्ध करून देणे |
| लाभार्थी | महिला, अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातीतील उद्योजक |
| कर्जाचे स्वरूप | टर्म लोन + वर्किंग कॅपिटल |
| व्याजदर | बँकेच्या MCLR दरावर आधारित (MCLR + 3% पर्यंत). बँक दरांनुसार थोडाफार बदल होऊ शकतो. |
| परतफेड कालावधी | 7 वर्षांपर्यंत, 18 महिन्यांपर्यंत Moratorium (परतफेड सुरु होण्याआधीचा कालावधी) उपलब्ध. |
योजनेची मुख्य उद्दिष्टे काय आहेत? Stand Up India Yojana in Marathi
Stand Up India योजनेची मुख्य उद्दिष्टे पुढीलप्रमाणे:
आर्थिक समावेशन:
ग्रामीण आणि निमशहरी भागात आर्थिक समावेशन वाढवणे. अशा घटकांना आर्थिक मुख्यप्रवाहात आणणे, जे अगोदर पारंपरिक बँकिंग व वित्तसेवा व्यवस्थेत सहभागी नव्हते.
उद्योजकता विकास:
महिला व SC/ST समाजातील लोकांना उद्योग सुरू करण्यास प्रोत्साहन. महिला, SC/ST उद्योजकांना व्यवसाय सुरू करण्यासाठी ₹10 लाख ते ₹1 कोटी पर्यंत कर्ज उपलब्ध करून देणे.
रोजगार निर्मिती:
नवीन रोजगार निर्मितीला चालना देणे. नवीन व्यवसायांमुळे स्थानिक पातळीवर रोजगाराच्या संधी वाढतात.
स्वयंरोजगाराच्या संधी:
पारंपरिक नोकरीच्या पलिकडे जाऊन स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्याचा आत्मविश्वास वाढवणे, जेणेकरून ते स्वतःच्या पायावर उभे राहू शकतील.
हेही वाचा – PM Surya Ghar योजनेचा फायदा घेऊन घरावर सोलर पॅनल बसवा
योजनेचे फायदे (Benefits of Stand Up India Scheme):
- सामाजिक व आर्थिकदृष्ट्या मागासवर्गीयांना आर्थिक पाठबळ
- महिलांसाठी व्यवसाय सुलभतेने सुरू करण्याची संधी
- बेरोजगारी कमी होण्यास मदत
- गरजू लोकांपर्यंत आर्थिक साधनांची पोहोच
- प्रशिक्षण, मार्गदर्शन व सल्ला सेवा (Handholding Support)
कोण पात्र आहे? (पात्रता निकष)
ही योजना अशा व्यक्तींना उद्दिष्टित करते जे स्वतःचा व्यवसाय सुरू करू इच्छितात. पात्रता खालीलप्रमाणे:
व्यक्तिगत अर्जदार:
- अर्जदार भारताचा नागरिक असावा.
- अर्जदाराचे वय 18 वर्षांपेक्षा जास्त असावे.
- अनुसूचित जाती/अनुसूचित जमातीतील व्यक्ती (SC/ST) किंवा महिला असावी.
- अर्जदाराचा कोणत्याही कर्जाचा डिफॉल्ट इतिहास नसावा.
- अर्जदार हा नवीन व्यवसाय/युनिट सुरू करत असावा (existing expansion ला कर्ज नाही).
गट/कंपनी (Firm/Partnership):
- जर फर्म/कंपनी असेल, तर कमीत कमी 51% भागभांडवल महिला किंवा SC/ST व्यक्तीकडे असणे आवश्यक आहे.
- अर्जदाराचा कोणताही डिफॉल्टर कर्ज इतिहास नसावा.
आणखी वाचा – PM SVANidhi योजनेचा फायदा घेऊन छोट्या व्यवसायासाठी कर्ज मिळवा
कर्ज किती मिळते व कोणत्या स्वरूपात? – कर्जाची रचना व प्रकार
योजनेअंतर्गत ₹10 लाख ते ₹1 कोटी पर्यंतचे कर्ज दिले जाते. हे कर्ज दोन भागांत दिले जाते:
Term Loan:
- व्यवसाय सुरू करण्यासाठी यंत्रसामग्री (मशीनरी व इतर उपकरणे), कार्यशाळा स्थापन करणे, जागा विकत घेणे/भाड्याने घेणे, भांडवली गुंतवणूक इत्यादीसाठी.
- ही एकवेळची भांडवली गरज आहे.
Working Capital:
- कच्चा माल, रोजचे खर्च, वेतन, वीजबिल, ट्रान्सपोर्ट इत्यादी. थोडक्यात रोजच्या व्यवसायासाठी लागणारे फिरते भांडवल.
- वर्किंग कॅपिटल ₹10 लाखांपर्यंत असेल तर Cash Credit स्वरूपात, आणि त्यापेक्षा अधिक असल्यास Term Loan स्वरूपात दिले जाते.
मार्जिन मनी:
प्रकल्प मूल्याच्या 10% (सरासरी), जे प्रमोटरकडून दिले जाते. परंतु काही वेळेस सरकार यासाठी subsidy ही देऊ शकते. 25% पर्यंत subsidised केली जाऊ शकते.
हमी:
CGFMSE (Credit Guarantee Fund for Micro and Small Enterprises) द्वारे गॅरंटी दिली जाते, त्यामुळे कर्ज मिळवणे सोपे होते.
कोणते उद्योग सुरू करता येतात? Stand Up India Yojana in Marathi
Stand Up India योजनेअंतर्गत उत्पादन (Manufacturing), सेवा (Services) व व्यापार (Trading Activities) क्षेत्रातील उद्योग सुरू करता येतात. काही उदाहरणे पुढीलप्रमाणे:
- किराणा दुकान, रिटेल बिझनेस
- फूड प्रोसेसिंग युनिट
- ब्युटी पार्लर / सलून
- कापड दुकान / साडी सेंटर
- डेअरी / पोल्ट्री / शेळीपालन
- बेकरी, स्वीट मार्ट
- संगणक प्रशिक्षण केंद्र
- मोबाईल रिपेअरिंग, हार्डवेअर शॉप
- लॉन्ड्री / ड्राय क्लीनिंग
- रेडिमेड गारमेंट युनिट
कृषी आधारित प्रक्रिया उद्योग, कुटीर उद्योग, महिला सशक्तीकरण संबंधित व्यवसाय व स्थानिक संसाधन आधारित व्यवसाय, इत्यादींना प्राधान्य.
हे सुध्दा वाचा – PMEGP 2025 योजनेचा लाभ घेऊन नवीन व्यवसायासाठी कर्ज मिळवा
Stand Up India योजनेसाठी अर्ज कसा करावा? Stand Up India Yojana in Marathi
ऑनलाइन आणि ऑफलाइन अशा दोन्ही प्रकारे आपण या योजनेसाठी अर्ज करू शकता.
ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया:
Step 1 – स्टँडअप मित्रा पोर्टलवर जा
स्टेप 2 – “Register” वर क्लिक करा आणि फॉर्ममध्ये खालील माहिती भरा.
नाव, ईमेल, मोबाईल, आधार, जातीचा तपशील, व्यवसाय कल्पना, आवश्यक भांडवलाची माहिती.
एकदा रजिस्ट्रेशन केल्यावर तुम्हाला संबंधित बँक किंवा सेवा प्रदात्याकडून संपर्क केला जाईल. ते मार्गदर्शन करतील, प्रकल्प अहवाल तयार करण्यात मदत करतील.
ऑफलाइन अर्ज प्रक्रिया:
- जवळच्या राष्ट्रीयीकृत बँकेत जा.
- बँकेतील अधिकाऱ्यांशी Stand Up India योजनेसाठी कर्जाबाबत चर्चा करा.
- आवश्यक कागदपत्रे आणि प्रकल्प अहवालासह (Project Report) अर्ज सादर करा.
अर्जासाठी आवश्यक कागदपत्रे: Stand Up India Yojana in Marathi
| प्रकार | कागदपत्र |
| ओळखपत्र | आधार कार्ड, PAN कार्ड |
| रहिवासी पुरावा | वीजबिल, मतदार ओळखपत्र (Voter ID) |
| जातीचा दाखला | अधिकृत SC/ST जात प्रमाणपत्र (महिलांसाठी गरजेचे नाही) |
| प्रकल्प अहवाल | व्यवसायाची माहिती, खर्च, नफा, गुंतवणूक इत्यादी. |
| पासपोर्ट साईज फोटो | 2 ते 4 छायाचित्रे |
| बँक खाते तपशील | पासबुक झेरॉक्स, खाते क्रमांक |
| इतर | फोटो, पासपोर्ट साईज छायाचित्रे, MSME रजिस्ट्रेशन (असल्यास) |
अजून वाचा – व्यवसायासाठी बँक लोन कसे मिळवावे?
प्रकल्प अहवाल तयार करताना काय समाविष्ट करावे? Stand Up India Yojana in Marathi
- व्यवसायाचे नाव व उद्दिष्ट
- एकूण खर्च व निधी स्रोत
- अंदाजित नफा-तोटा
- मशीनरी यादी
- बाजारपेठ अभ्यास
- व्यवसायाची SWOT analysis
- स्टाफ गरज व पगार माहिती
तुम्ही Udyam रजिस्ट्रेशन (MSME) करून ठेवले असल्यास अधिक फायदा होतो.
Handholding Support म्हणजे काय? Stand Up India Yojana in Marathi
Stand Up India योजनेअंतर्गत अर्जदाराला केवळ कर्ज देणे नाही, तर पुढील बाबतीत मार्गदर्शन दिले जाते:
- प्रकल्प निवड, प्रकल्प अहवाल तयार करण्यासाठी मदत
- प्रशिक्षण, प्रशिक्षणासाठी संपर्क
- बँकिंग प्रक्रिया समजावून देणे
- सरकारी कागदपत्रे मिळवण्याची मदत
- देशभरात 15000+ Handholding Agencies कार्यरत आहेत.
हेही वाचा – GST, UDYAM आणि FSSSAI Registration विषयी संपूर्ण माहिती
Stand Up India योजना – यशोगाथा
संगीता देशमुख, कोल्हापूर:
गृहिणी म्हणून सुरुवात करून Stand Up India अंतर्गत 18 लाखांचे कर्ज घेऊन मसाला उद्योग सुरू केला. आज त्यांच्या युनिटमध्ये 10 महिला काम करत आहेत.
दिपक नायक, गडचिरोली:
SC युवकाने शेतीपूरक व्यवसाय – शेळीपालन सुरू केला. 40 लाखांचे टर्म लोन घेऊन 200 शेळ्यांचे फार्म तयार केला. आता तो आसपासच्या गावांत प्रशिक्षण सुद्धा देतो.
योजनेत अर्ज करताना टाळावयाच्या चुका: Stand Up India Yojana in Marathi
- प्रकल्प अहवालात अचूक माहिती देणे अत्यंत आवश्यक.
- बँकेशी संपर्कात राहा, inactivity टाळा.
- व्यवसायाची तयारी आधीपासून करा – जागा, प्रशिक्षण, मार्केट रिसर्च इत्यादी.
- बँक गॅरंटी किंवा कोलॅटरल नसल्यास गॅरंटी स्कीमचा वापर करा.
आणखी वाचा – WhatsApp Business App विषयी संपूर्ण माहिती
उपयुक्त वेबसाइट्स व साधने: Stand Up India Yojana in Marathi
निष्कर्ष:
Stand Up India Scheme म्हणजे केवळ कर्ज योजना नाही, तर समाज बदलण्याचे साधन आहे. ही एक अशी योजना आहे जी महिला, अनुसूचित जाती व जमातींच्या उद्योजकतेला हातभार लावते. यामुळे हजारो महिला आणि SC/ST उद्योजकांना व्यवसायात उतरता आले आहे. व्यवसाय सुरू करण्याचे स्वप्न असलेल्या अनेक लोकांसाठी ही योजना एक सुवर्णसंधी ठरू शकते. योजनेचा लाभ घेऊन स्वतःचा उद्योग सुरू करण्यासाठी हीच योग्य वेळ आहे.
तुम्ही उद्योजक बनू शकता – योग्य माहिती, योग्य मार्गदर्शन व ठाम इच्छाशक्तीने तुम्ही या योजनेचा लाभ घेऊन तुमचे स्वप्न साकार करू शकता.
आपण आता काय करू शकता?
ही माहिती आपले मित्र, नातेवाईक, तुमच्या गावातील SC/ST कॅटेगिरीतील व्यक्ती किंवा ओळखीतील महिला, अशा इच्छुक उद्योजकांपर्यंत पोहोचवा. त्यांना या योजनेतून स्वतःचा व्यवसाय उभारण्यास मदत होऊ शकेल.
तुमचे प्रश्न, अनुभव किंवा अडचणी आम्हाला कमेंटमध्ये लिहा किंवा संपर्क करा – आम्ही उत्तर देण्यासाठी तयार आहोत.
प्रश्नोत्तरे (FAQ)
प्र. 1: एका गावात किती जण या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात?
उ: ही योजना प्रत्येक बँकेच्या शाखेने किमान एक SC/ST व एक महिला उद्योजकाला कर्ज द्यावे असे उद्दिष्ट ठेवते. त्यामुळे गावातील पात्र व्यक्ती अर्ज करू शकतात.
प्र. 2: ही योजना फक्त शहरी भागात आहे का?
उ: नाही. ही योजना ग्रामीण, निमशहरी व शहरी भागातील नागरिकांसाठी आहे.
प्र. 3: अनुदान (subsidy) मिळते का?
उ: या योजनेमध्ये थेट अनुदान नाही, पण काहीवेळा भांडवलाचा भाग (मार्जिन मनी) कमी केला जातो किंवा training support दिला जातो.
From: Majha Udyogg टीम
www.majhaudyogg.com
श्रेणी: शासकीय योजना
मूल्यवर्धनासाठी: Share करा, जतन करा, आणि उद्योजकतेच्या वाटेवर एक पाऊल पुढे टाका.
majhaudyogg.com वरती आपले स्वागत आहे, इथे आम्ही तुमच्यासाठी आणतोय स्वावलंबीतेकडे वाटचाल करणाऱ्या योजनांची खरी आणि सखोल माहिती.