Bank Loan For Business Marathi Guide – आजच्या स्पर्धात्मक युगात स्वतःचा व्यवसाय सुरू करणे ही एक महत्त्वाकांक्षी गोष्ट आहे. स्वतःचा व्यवसाय सुरू करणे हे आज अनेक तरुणांचे स्वप्न आहे. काहींना छोटासा स्टॉल सुरू करायचा असतो, तर काहींना मॅन्युफॅक्चरिंग युनिट किंवा ऑनलाइन बिझनेस. मात्र व्यवसाय सुरू करायला किंवा वाढवायला लागते ती आर्थिक भांडवलाची साथ. व्यवसाय सुरू करताना किंवा वाढवताना आर्थिक पाठबळ असणे अत्यंत आवश्यक ठरते. प्रत्येक वेळी ही अतिशय महत्त्वाची रक्कम आपल्याकडे तयार नसते. अशा वेळी बँक कर्ज म्हणजे एक आधार, एक प्रभावी साधन, एक मजबूत आधारस्तंभ ठरतो.
मात्र अनेक लघु उद्योजक, तरुण किंवा ग्रामीण भागातील लोकांना बँकेकडून कर्ज मिळवायचं कसं, त्यासाठी कोणती कागदपत्रं लागतात, पात्रता काय असते – या कर्जासाठीच्या प्रक्रियेबाबत योग्य माहिती नसते. म्हणूनच या लेखात आपण व्यवसायासाठी बँक लोन मिळवण्याच्या योग्य पद्धती आणि तयारीबद्दल सविस्तर माहिती घेणार आहोत.
व्यवसायासाठी कर्ज का आवश्यक असते? Bank Loan For Business Marathi Guide
व्यवसाय ही एक सुरुवातीला खर्चिक पण नंतर नफा देणारी प्रक्रिया आहे. व्यवसाय सुरू करताना किंवा वाढवत असताना खालील गोष्टींसाठी भांडवल आवश्यक असते:
व्यवसाय सुरू करण्यासाठी:
- दुकान/गोडाऊन, ऑफिस जागेचे भाडे किंवा खरेदी
- कच्चा माल,आवश्यक वस्तू किंवा यंत्रसामग्री खरेदी
- लाईसन्स, रजिस्ट्रेशनसाठी खर्च
- कर्मचारी भरती आणि पगार
चालू व्यवसाय वाढवण्यासाठी:
- विस्तारासाठी नवीन शाखा उघडणे
- मशीन अपग्रेड करणे, यंत्रसामग्री खरेदी करणे
- ऑनलाईन/डिजिटल मार्केटिंग खर्च
- स्टॉक वाढवणे
सिझनल डिमांड (Seasonal Demand) पूर्ण करण्यासाठी:
- सण, लग्नसराई, पावसाळा अशा हंगामात वाढलेली मागणी पूर्ण करण्यासाठी तात्पुरते भांडवल
- या सर्व गोष्टींसाठी एकाच वेळी मोठी रक्कम उभी करणे शक्य नसते, त्यामुळे बँक कर्ज फायदेशीर ठरते.
अजून वाचा: घरबसल्या अगरबत्ती बनवण्याचा व्यवसाय कसा सुरु करता येईल?
व्यवसायासाठी कोणते बँक कर्जांचे प्रकार उपलब्ध आहेत? Bank Loan For Business Marathi Guide
भारत सरकार आणि खासगी बँका/वित्तीय संस्था विविध प्रकारचे व्यवसाय कर्ज पुरवतात. त्यातील काही महत्त्वाचे प्रकार पुढीलप्रमाणे:
1. मुद्रा योजना अंतर्गत कर्ज (मुद्रा लोन)
- PMMY अंतर्गत मिळणारे कर्ज (शिशु, किशोर, तरुण). शिशु (₹50,000 पर्यंत), किशोर (₹50,001 – ₹5 लाख), तरुण (₹5 लाख – ₹10 लाख)
- कोणत्याही गहाणाशिवाय.
- स्वतःचा व्यवसाय सुरू करणाऱ्यांसाठी सर्वोत्तम.
2. MSME व्यवसाय कर्ज
- MSME रजिस्टर्ड युनिट – म्हणजेच सूक्ष्म, लघु व मध्यम उद्योगांसाठी
- कमी व्याजदर व गहाण नसलेले पर्याय, सबसिडीची संधी
- बँक ऑफ महाराष्ट्र, SIDBI, SBI यांच्याकडून.
3. Working Capital Loan (वर्किंग कॅपिटल लोन)
- दैनंदिन व्यवहारासाठी रक्कम उभी करण्यासाठी
- उदा. माल खरेदी, छोटे खर्च, पगार
- हे कर्ज चालू खात्यातून वापरले जाते
4. टर्म लोन (Term Loan)
- दीर्घकालीन गरजांसाठी तसेच मोठ्या गुंतवणुकीसाठी – जसे की, जमीन खरेदी, मशीन खरेदी, शेड इत्यादी.
- दीर्घ मुदतीचे कर्ज. परतफेड कालावधी जवळपास 3 ते 10 वर्षे
5. Stand-Up India Loan
- महिला, SC/ST उद्योजकांसाठी ₹10 लाख ते ₹1 कोटीपर्यंत कर्ज.
- गहाणासह मिळते, पण शासन पाठबळ असते.
आणखी वाचा: घरबसल्या साडी व्यवसाय कसा सुरु कराल?
कर्ज मिळवण्यासाठी पात्रता काय असावी? Bank Loan For Business Marathi Guide
प्रत्येक बँकेच्या अटी वेगळ्या असू शकतात, तरीपण सर्वसाधारणपणे बँकांचे लोन मिळवण्यासाठी काही सामान्य, प्राथमिक अटी असतात, त्या पुढीलप्रमाणे:
| अट | आवश्यक |
| वय | 18 वर्षांपेक्षा जास्त |
| व्यवसायाचा अनुभव | किमान 6 महिने ते 1 वर्ष (काही योजना नवीन व्यवसायालाही परवानगी देतात) |
| चांगला CIBIL स्कोअर | 650 पेक्षा जास्त (जर तुम्ही आधीच लोन घेतले असेल तर) |
| उत्पन्नाचा पुरावा | बँक स्टेटमेंट, IT रिटर्न |
| व्यवसायाचे रजिस्ट्रेशन | Udyam/MSME आवश्यक |
| इतर पुरावे | ओळखपत्र व पत्त्याचे पुरावे (ID Proof & Address Proof) |
व्यवसायासाठी कर्जासाठी लागणारी कागदपत्रे: Bank Loan For Business Marathi Guide
वैयक्तिक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड
- PAN कार्ड
- राहण्याचा (रहिवासी पुरावा) – (लाईट बिल/पासबुक/ Voter ID)
व्यवसायाशी संबंधित कागदपत्रे:
- व्यवसायाचा परवाना/ रजिस्ट्रेशन प्रमाणपत्र (Udyam/MSME)
- दुकान परवाना, GST रजिस्ट्रेशन (लागू असल्यास)
- मागील 6-12 महिन्यांचे बँक स्टेटमेंट
- IT रिटर्न (2-3 वर्षे, जर असेल तर)
- व्यवसायाचा प्रकल्प अहवाल (Project Report)
प्रकल्प अहवाल म्हणजे काय? Bank Loan For Business Marathi Guide
Project Report (प्रकल्प अहवाल) म्हणजे तुम्ही कोणता व्यवसाय सुरू करणार आहात, त्यासाठी किती गुंतवणूक लागेल, किती नफा अपेक्षित आहे इ. याचा सविस्तर दस्तऐवज. थोडक्यात व्यवसाय सुरू करण्याची आणि यशस्वी होण्याची तुमची योजना. हा अहवाल बँकेसाठी अत्यंत महत्त्वाचा असतो. प्रकल्प अहवालामुळे बँकेला समजते की, तुमचा व्यवसाय खरोखरच व्यवहार्य आहे.
प्रकल्प अहवालात खालील माहिती असते:
- व्यवसायाचे स्वरूप व उद्दिष्ट
- कर्ज किती लागेल? भांडवल किती लागेल याचा तपशील
- खर्च आणि नफा गणना, ब्रेकईव्हन पॉइंट
- संभाव्य ग्राहक आणि बाजारपेठेचे विश्लेषण
- स्पर्धकांचे विश्लेषण
- परतफेड कशी करणार याचा आराखडा
प्रकल्प अहवाल आपल्या CA किंवा बिझनेस कन्सल्टंटकडून बनवून घेणे कधीही उत्तम राहील.
बँकेकडून कर्ज मिळवण्याची Step-By-Step प्रक्रिया: Bank Loan For Business Marathi Guide
Step 1: योग्य बँकेची निवड करा
- तुमच्या जवळच्या बँक शाखेत जा. व्यवसायासाठी कर्ज हवे आहे असे सांगा.
- सदर बँकेचा व्याजदर (Interest Rate), प्रक्रिया फी (Processing Fee), सबसिडी उपलब्धतेचा (Available Subsidy) अभ्यास करा.
स्टेप 2: आवश्यक कागदपत्रांची तयारी
- सर्व कागदपत्रे एकत्र करा. सर्व कागदपत्रांची फाईल तयार ठेवा.
- मूळ कागदपत्रे आणि त्यांची झेरॉक्स, दोन्ही तयार ठेवा.
- प्रकल्प अहवाल व्यवस्थित बनवा आणि प्रिंट करुन घ्या.
Step 3: बँकेमध्ये प्रत्यक्ष भेट घ्या
- बँकेच्या शाखाधिकारीशी बोला.
- त्यांच्याकडून अर्ज फॉर्म घ्या. बँकेने दिलेला कर्ज अर्ज फॉर्म भरा. अर्ज सादर करा.
स्टेप 4: वैयक्तिक भेट आणि विचारणा
- बँक अधिकारी काही प्रश्न विचारतील – व्यवसायाबद्दल, परतफेड कशी करणार आहात वगैरे.
- सर्व पुरावे अचूक द्या.
- काही बँका Guarantor मागतात – तयार ठेवा.
Step 5: बँकेकडून तपासणी
ते तुमचं बँक स्टेटमेंट, कागदपत्रे आणि व्यवसायाची viability तपासतील.
स्टेप 6: कर्ज मंजूरी व वितरण
- सर्व गोष्टी मान्य झाल्यास मंजूर कर्ज रक्कम 5–15 दिवसात तुमच्या खात्यात जमा होते.
- Loan agreement सही करावा लागतो.
बँकेची योग्य निवड कशी करावी? Bank Loan For Business Marathi Guide
कर्जासाठी खालील गोष्टी लक्षात घेऊन बँकेची निवड करावी:
- व्याजदर (Interest Rate) कमी आहे का?
- परतफेडीची कालमर्यादा लवचिक आहे का?
- प्रक्रिया जलद आणि सोपी आहे का?
- ऑनलाइन अर्जाची सुविधा आहे का?
- गहाण मागते का? तारण ठेवावे लागेल का?
सरकारी बँका (SBI, Bank of Maharashtra, etc.) व सहकारी बँका ग्रामीण उद्योजकांसाठी चांगला पर्याय असू शकतात.
कर्ज मिळवण्यासाठी उपयुक्त टिप्स / कर्ज (Loan) मंजूर होण्याची शक्यता वाढवणाऱ्या टीप्स: Bank Loan For Business Marathi Guide
- CIBIL स्कोअर सुधारावा – CIBIL स्कोअर चांगला ठेवा. वेळेवर EMI भरणे, क्रेडिट कार्ड बिल भरणे आवश्यक. जर आधीचे एखादे लोन न भरले असल्यास, ते अगोदर क्लिअर करा.
- व्यवसायाचे व्यवहार पारदर्शक ठेवा – मोठ्या रकमा रोख व्यवहारात करू नका.
- कागदपत्रे स्पष्ट आणि पूर्ण द्या.
- बँक मॅनेजरशी विश्वासपूर्वक संवाद ठेवा.
- व्यवसायाचा यथार्थ प्रकल्प अहवाल तयार करा.
- EMI परतफेड योजना स्पष्टपणे सांगा – स्वत:हून EMI परतफेडीचा आराखडा सांगा.
- Guarantor योग्य निवडा – विश्वासार्ह आणि आर्थिक दृष्ट्या स्थिर असलेला
- साहाय्य घेण्यासाठी CA किंवा आर्थिक सल्लागार यांची मदत घ्या.
हे ही वाचा: घरबसल्या पापड व्यवसाय सुरु करा
कर्ज न मिळाल्यास काय कराल? Bank Loan For Business Marathi Guide
जर बँकेकडून कर्ज मिळाले नाही, तरी खालील पर्याय उपलब्ध आहेत,
कर्ज मिळवण्यासाठी पर्यायी मार्ग:
मुद्रा योजना अंतर्गत NBFC (Non Banking Financial Companies) कडून कर्ज
लवकर कर्ज मिळते पण व्याजदर जास्त असतो.
क्रेडिट सोसायट्या/पतसंस्था
ग्रामीण भागात उपयुक्त
PMEGP योजना अंतर्गत सबसिडी युक्त कर्ज
- https://www.kviconline.gov.in/pmegp/ वर जाऊन अर्ज करा.
- उद्योग विभागातर्फे 15%–35% पर्यंत सबसिडी मिळते.
- KVIC किंवा DIC कार्यालयातून मार्गदर्शन.
PMEGP योजनेविषयी संपूर्ण माहितीसाठी – येथे क्लिक करा
SIDBI (Small Industries Development Bank of India)
- https://onlineloanappl.sidbi.in/OnlineApplication/ वर जाऊन अर्ज करा.
- लघुउद्योगांसाठी कर्जपुरवठा करते.
Women Entrepreneurs साठी उपलब्ध असलेल्या विशेष योजना
NABARD द्वारे ग्रामस्तरावरील व्यवसायासाठी कर्ज
लोन घेतल्यावर काय काळजी घ्यावी? Bank Loan For Business Marathi Guide
- EMI वेळेवर भरा
- व्यवसायाच्या पैशाचा योग्य वापर करा
- अनावश्यक खर्च टाळा
- बँकेशी नियमित संपर्क ठेवा
- दुसरं कर्ज घेण्यापूर्वी सध्या घेतलेल्या कर्जाची अगोदर परतफेड करा.
निष्कर्ष:
व्यवसायासाठी भांडवल आवश्यक असते, आणि बँक लोन हे व्यवसायाच्या विकासासाठी एक जबरदस्त साधन आहे, तसेच एक उत्तम मार्ग आहे – पण फक्त ते मिळवणे नव्हे, तर त्याचा योग्य उपयोग करणेही महत्त्वाचे आहे. कर्ज घेण्याआधी योग्य तयारी, प्रकल्प अहवाल आणि कागदपत्रे यांची पूर्तता करणे अत्यंत गरजेचे आहे. योग्य माहिती, विश्वास, प्रामाणिक प्रयत्न आणि पूर्ण तयारी असेल, तर बँकेचे दरवाजे उघडतातच. जर तुम्ही व्यवस्थित आणि पारदर्शक पद्धतीने अर्ज केला, तर बँक देखील तुमच्यावर विश्वास ठेवून कर्ज मंजूर करेल.
शेवटचा सल्ला:
कर्ज घेणं हा कमकुवतपणा नव्हे, तर ते योग्य वेळी योग्य पद्धतीने वापरणं हेच यशाचं गमक आहे. बँकेकडून कर्ज मिळवणे हे जसे महत्त्वाचे आहे, तसंच ते वेळेवर परतफेड करणे आणि व्यवसायाची वाढ सुनिश्चित करणे हेही तितकेच आवश्यक आहे.”
स्वत:वर विश्वास ठेवा, तयारी करा आणि पुढे चला!
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ) – व्यवसायासाठी बँक लोन
1. व्यवसायासाठी बँक लोन म्हणजे काय?
उ. व्यवसाय सुरू करणे किंवा वाढवण्यासाठी बँकेकडून घेतलेले कर्ज हेच व्यवसायासाठी बँक लोन होय. यामध्ये कर्जदाराला ठराविक मुदतीमध्ये परतफेड करावी लागते.
2. व्यवसायासाठी कोणत्या प्रकारचे कर्ज मिळते?
- Term Loan – ठराविक कालावधीसाठी घेतलेले मोठे कर्ज
- Working Capital Loan – रोजच्या व्यवसाय खर्चासाठी
- Mudra Loan – लघु व्यवसायासाठी ₹10 लाखांपर्यंत
- Cash Credit / OD (Overdraft) – चालू खात्याच्या आधारावर
- Stand Up India / PMEGP / CGTMSE – विशेष सरकारी योजना अंतर्गत कर्ज
3. व्यवसायासाठी बँक लोन मिळवण्यासाठी पात्रता काय असावी?
- वय: 18 ते 65 वर्ष
- भारतीय नागरिक
- व्यवसायाची स्पष्ट कल्पना किंवा सुरू असलेला व्यवसाय
- चांगला क्रेडिट स्कोअर (CIBIL)
- आवश्यक कागदपत्रे आणि डाऊन पेमेंटची क्षमता
4. व्यवसाय कर्जासाठी लागणारी कागदपत्रे कोणती?
- आधार कार्ड, पॅन कार्ड
- बँक स्टेटमेंट (6 महिने)
- व्यवसाय नोंदणी/लायसन्स
- व्यवसायाचा प्रोजेक्ट रिपोर्ट
- इन्कम प्रूफ किंवा ITR (असल्यास)
- दुकान भाडे करारनाम/मालकी कागदपत्र
5. व्यवसायासाठी किती रकमेपर्यंत कर्ज मिळू शकते?
उ. तुमच्या व्यवसायाच्या स्वरूपावर आणि पात्रतेनुसार ₹50,000 पासून ₹50 लाखांपर्यंत किंवा त्याहून अधिक रक्कम कर्ज मिळू शकते.
6. व्यवसाय कर्जावर व्याजदर किती असतो?
उ. साधारणतः 8% ते 16% दरम्यान. परंतु योजना, बँक, कर्जाचे स्वरूप आणि तुमचा CIBIL स्कोअर यावर अवलंबून व्याज दर वेगवेगळा असतो.
7. व्यवसाय कर्ज किती काळात परतफेड करावं लागतं?
उ. Term Loan सामान्यतः 1 ते 5 वर्षांमध्ये, तर काही विशेष प्रकरणांमध्ये 7 वर्षांपर्यंत परतफेड कालावधी असतो.
8. व्यवसायासाठी कोणती बँक लोन देते?
उ. सर्व राष्ट्रीयकृत (SBI, Bank of Maharashtra, Bank of Baroda), खाजगी बँका (HDFC, ICICI, Axis), आणि ग्रामीण/को-ऑपरेटिव्ह बँका व्यवसायासाठी कर्ज देतात.
9. व्यवसायासाठी कोणती सरकारी योजना उपयोगी ठरते?
- PMEGP योजना
- Mudra Loan (Shishu, Kishor, Tarun)
- Stand Up India Scheme
- CGTMSE (Collateral-free loans)
- SIDBI लोन योजना
10. व्यवसाय कर्जासाठी गहाण ठेवणे आवश्यक आहे का?
उ. छोट्या कर्जासाठी (PMEGP, Mudra अंतर्गत) गहाण गरजेचे नसते. मात्र मोठ्या रकमेच्या कर्जासाठी गहाण संपत्ती किंवा कोलेटरल आवश्यक असतो.
11. व्यवसाय सुरू करताना कोणता लोन प्रकार जास्त योग्य आहे?
उ. जर लघु उद्योग सुरू करत असाल, तर Mudra Loan किंवा PMEGP योजना अत्यंत उपयुक्त आहेत. जास्त भांडवल आवश्यक असेल तर Term Loan विचारात घ्या.
12. व्यवसायासाठी CIBIL स्कोअर किती असावा लागतो?
उ. साधारणतः 700 पेक्षा जास्त स्कोअर असेल तर चांगल्या अटींवर कर्ज मिळू शकते.
13. कर्ज मिळवण्यासाठी व्यवसायाचा प्रोजेक्ट रिपोर्ट असावा लागतो का?
उ. हो, प्रोजेक्ट रिपोर्टमधून बँक तुमचं व्यवसायाचं उद्दिष्ट, खर्च, नफा, मार्केट अभ्यास समजून घेते आणि त्यावरून कर्ज मंजूर करते.
14. व्यवसाय कर्ज ऑनलाइन अर्ज करता येतो का?
उ. हो, अनेक बँकांच्या वेबसाइट्सवर किंवा www.udyamimitra.in वरून व्यवसायासाठी कर्जासाठी ऑनलाइन अर्ज करता येतो.
15. व्यवसाय कर्जासाठी दलाल किंवा एजंट आवश्यक आहे का?
उ. नाही. तुम्ही स्वतः बँकेत जाऊन किंवा ऑनलाईन अर्ज करू शकता. एजंटमार्फत अर्ज केल्यास अतिरिक्त खर्च टाळण्यासाठी काळजी घ्या.
तुम्ही आता काय करू शकता?
- जवळच्या बँकेशी भेट घ्या
- Udyam Portal वर MSME नोंदणी करा
- Project Report तयार करा
- व्यवसायाच्या नावाने चालू खाती उघडा
- MajhaUdyogg.com वर नवीन योजनांची माहिती वाचा.
हा लेख तुम्हाला उपयुक्त वाटला का? तुमच्या प्रतिक्रिया admin@majhaudyogg.com वर नक्की सांगा.
लेखक: शुभम गुंडूरकर (majhaudyogg.com)
श्रेणी: इतर